Mâm cỗ tết Trung thu không chỉ là nơi sum họp của các thế hệ trong gia đình, mà còn là dịp để mọi người thưởng thức hương vị mùa thu và chia sẻ những khoảnh khắc đầm ấm, ý nghĩa. Cùng Xopnobochang tìm hiểu cách bày mâm cỗ Trung thu đầy đủ nhất, để góp phần gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa dân tộc Việt Nam ta nhé!
Ý nghĩa của mâm cỗ Trung thu bạn nên biết
Trước hết, mâm cỗ Trung thu tượng trưng cho sự đoàn viên và gắn kết gia đình. Trong xã hội hiện đại, khi cuộc sống bận rộn khiến mọi người ít có thời gian bên nhau, thì đêm rằm tháng Tám trở thành dịp quý giá để cả gia đình quây quần. Đây cũng là cơ hội để các thế hệ trong nhà gần gũi nhau hơn, chia sẻ những câu chuyện thường nhật và tạo nên những kỷ niệm quý giá.
Thứ hai, mâm cỗ cúng rằm tháng Tám thể hiện lòng biết ơn và sự tôn kính đối với ông bà tổ tiên, thần linh. Theo quan niệm của người Việt xưa, Tết Trung thu là thời điểm giao hòa giữa trời và đất, là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính với ông bà, những thế hệ đi trước. Mâm cỗ cúng cần được bày biện cẩn thận, với những món ăn ngon nhất, đẹp nhất, thể hiện tấm lòng thành và mong muốn được che chở, phù hộ.
Ngoài ra, mâm cỗ Trung thu còn mang ý nghĩa cầu mong sự thịnh vượng và may mắn. Các món ăn trong mâm cỗ thường được chọn lựa kỹ càng, không chỉ về hương vị mà còn về ý nghĩa tượng trưng. Ví dụ, bánh Trung thu tròn đầy tượng trưng cho sự viên mãn, trọn vẹn; mâm ngũ quả với đủ màu sắc tượng trưng cho sự phong phú, đủ đầy trong cuộc sống.
Những đồ vật không thể thiếu trong mâm cỗ Trung thu cổ truyền
So với những dịp lễ khác, mâm cỗ Trung thu không quá chú trọng vào các món mặn mà chủ yếu là mâm bánh trái để trẻ em phá cỗ. Dưới đây là những món không thể thiếu trong mâm cỗ tết Trung thu cổ truyền:
- Bánh Trung thu: là biểu tượng, linh hồn của một mâm cỗ Trung thu ý nghĩa. Bánh Trung thu với hình dáng tròn đầy tượng trưng cho sự viên mãn, đoàn tụ. Có nhiều loại bánh Trung thu như bánh nướng, bánh dẻo với đa dạng nhân (thập cẩm, đậu xanh, hạt sen…). Mỗi loại bánh mang một hương vị rất riêng, thể hiện sự tinh tế trong ẩm thực truyền thống Việt Nam.
- Mâm ngũ quả: Tùy vào phong tục của từng vùng miền, mâm ngũ quả Trung thu sẽ có những phiên bản khác nhau. Nhưng nhìn chung, mâm ngũ quả Trung không thể thiếu 5 loại quả chính là: chuối, hồng, na, bưởi, lựu. Màu quả chín tượng trưng cho tính dương, quả xanh tượng trưng cho tính âm, kết hợp tạo thành sự cân bằng âm dương. Vì vậy, mâm cỗ Trung thu còn tượng trưng cho ước nguyện về may mắn, bình an.
- Lồng đèn Trung thu: Việc thắp đèn lồng cũng tượng trưng cho việc thắp sáng con đường tri thức và ước mơ cho trẻ em. Với nhiều hình dáng và màu sắc sặc sỡ, những chiếc đèn lồng còn tạo nên bầu không khí rộn ràng, vui tươi cho đêm hội trăng rằm.
- Hương, gạo, muối: Đây là những vật không thể thiếu trong nhiều mâm cỗ cúng của người Việt. Hương hay nhang thơm dùng để kính cẩn mời gọi tổ tiên và thần linh về đoàn tụ với con cháu. Hạt gạo tượng trưng cho sự no đủ, phú quý. Muối là biểu tượng của sự thanh khiết và sự bảo vệ. Việc đặt những vật phẩm này trong mâm cỗ vừa thể hiện lòng thành kính vừa cầu mong được phù hộ, bảo vệ.
Ngoài ra, tùy theo từng gia đình và vùng miền, mâm cỗ dịp tết Trung thu còn có thể bao gồm các món ăn khác như cốm, chè, trà, hoa quả theo mùa. Mỗi thành phần trong mâm cỗ đều được chọn lựa và sắp xếp cẩn thận, không chỉ để tạo nên thẩm mỹ hài hòa mà còn gửi gắm ý nghĩa tâm linh sâu sắc.
Cách trang trí mâm cỗ Trung thu đẹp theo 3 miền Bắc – Trung – Nam
Mỗi miền đều có những nét đặc trưng riêng trong cách bày trí mâm cỗ trông trăng. Điều này phản ánh sự khác biệt về đặc điểm địa lý, khí hậu và phong tục tập quán của từng địa phương. Tất nhiên không có một yêu cầu trang trí cố định nào, các gia đình đều có thể tự do sáng tạo, bày biện một mâm cỗ gọn gàng, chỉnh chu và chân thành nhất theo quan điểm của mình.
Mâm cỗ Trung thu miền Bắc
Mâm cỗ cúng rằm tháng Tám miền Bắc thường mang đậm nét truyền thống, phản ánh tính cách người miền Bắc. Cách bày trí thường theo nguyên tắc cân đối và hài hòa, với sự sắp xếp có chủ ý của từng món ăn và vật phẩm. Thành phần chính của mâm cỗ gồm một hộp 2-4 bánh Trung thu và một mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả thường bao gồm chuối, bưởi, hồng, na và quất, được sắp xếp khéo léo để tạo nên một bức tranh hài hòa.
Cách bày trí mâm ngũ quả mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nải chuối to được đặt ở dưới, tượng trưng cho sự che chở của đất trời. Trái bưởi tròn chiếm vị trí trung tâm, tựa như ánh mặt trăng tròn xoe đêm rằm. Xung quanh là các loại quả khác như hồng (mang ý nghĩa no đủ), quả na (mang ý nghĩa sung túc, con cháu đề huề) hay quả lựu (mang nghĩa tượng trưng cho sự may mắn). Các khoảng trống còn lại thì được lấp đầy bằng những trái quất, quýt hay ớt nhỏ.
Mâm quả có đủ vị, đủ sắc đỏ, xanh, vàng, tượng trưng cho quy luật âm dương, cân bằng. Cuối cùng, để tạo điểm nhấn và không khí lễ hội, một chiếc lồng đèn thường được đặt ở góc mâm, hoàn thiện bức tranh Trung thu truyền thống của miền Bắc Việt Nam.
Mâm cỗ Trung thu miền Trung
Khác với sự cầu kỳ, phức tạp của mâm cỗ miền Bắc hay miền Nam, mâm cỗ Trung thu miền Trung thường đơn giản và gần gũi hơn. Người miền Trung quan niệm rằng “mùa nào thức nấy”, vì vậy họ thường sử dụng những loại trái cây địa phương, dễ tìm trong vườn nhà hoặc chợ quê. Thay vì tuân thủ nghiêm ngặt quy tắc “ngũ quả” như ở miền Bắc, mâm cỗ miền Trung thường bao gồm những loại quả quen thuộc như dừa, chuối, đu đủ, mãng cầu. Đôi khi, tùy theo từng địa phương, người ta còn thêm vào những loại trái cây đặc trưng của vùng.
Cách bày trí mâm cỗ cũng mang đậm nét văn hóa miền Trung. Các loại quả được xếp đặt gọn gàng, thường bắt đầu bằng nải chuối đặt ở vị trí trang trọng nhất, sau đó là các loại quả khác. Mỗi gia đình có thể linh hoạt trong việc chọn lựa và sắp xếp trái cây theo truyền thống riêng của mình.
Điểm quan trọng nhất trong mâm cỗ tết Trung thu miền Trung không phải là sự phong phú hay đa dạng, mà là tấm lòng thành kính khi dâng cúng. Người miền Trung tin rằng lòng thành tâm quan trọng hơn hình thức bên ngoài. Vì vậy, dù mâm cỗ có đơn sơ đến đâu, miễn là được chuẩn bị với tất cả sự chân thành và kính cẩn, thì đều được xem là trọn vẹn.
Mâm cỗ Trung thu miền Nam
Mâm ngũ quả Trung thu tại miền Nam thường bao gồm năm loại trái cây chính: đu đủ, mãng cầu, dừa, xoài và sung. Cách chọn này không chỉ đơn thuần là sự kết hợp ngẫu nhiên mà còn mang ý nghĩa sâu sắc. Năm loại quả này khi ghép lại tạo thành câu “Cầu sung vừa đủ xài”, thể hiện mong ước về một cuộc sống sung túc, đủ đầy của người dân Nam Bộ.
Cách bày trí mâm ngũ quả của người miền Nam cũng rất đặc trưng. Phần đế của mâm thường được tạo nên bởi ba trái dứa, tượng trưng cho sự vững chắc và bền vững. Hai bên mâm, người ta thường đặt một cặp dưa hấu, tạo nên sự cân đối và hài hòa. Đáng chú ý, trong mâm ngũ quả miền Nam, người ta thường không bày các loại quả như lê, táo, chuối, cam, quýt.
Hãy nhớ rằng, dù mâm cỗ Trung thu có thể khác nhau về hình thức, nhưng tinh thần cốt lõi vẫn là sự đoàn viên, lòng biết ơn và niềm hy vọng về một tương lai tươi sáng. Vì vậy, khi bày mâm cỗ Trung thu, hãy làm với tất cả tấm lòng và sự trân trọng bạn nhé. Xopnobochang chúc bạn có những đêm rằm tháng Tám thật nhiều kỷ niệm và niềm vui bên bạn bè, người thân.
